1500 rybniczan zbadają na zawartość czarnego węgla w moczu. Rybnik jedynym miastem w Polsce w projekcie Mistral

Smog jest destrukcyjny dla organizmu człowieka. Zanieczyszczone powietrze wpływa na cały organizm począwszy od układu oddechowego po nerwowy.

- Mamy dużo dzieci z problemami psychicznymi. To nie przypadek. Badania pokazują, że zła jakość powietrza, że zanieczyszczenie wpływa na nasze zdrowie psychiczne. Jest mnóstwo badań potwierdzających tą korelację między złą jakością powietrza a depresją, schizofrenią, chorobami paranoidalnymi, zaburzeniami uwagi, koncentracją, gorszą pamięcią - wylicza Katarzyna Musioł, Ordynator Oddziału Pediatrii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 3 Rybniku.

W Rybniku nie pozostają bierni wobec tego problemu. Rybnik jako jedyne miasto w Polsce bierze udział w projekcie Mistral.

Mistral to projekt badawczy skupiający 12 partnerów z Europy i Wielkiej Brytanii i jest koordynowany przez Narodowy Instytut Zdrowia (ISS) we Włoszech. Rybnik jest jedynym miastem w Polsce biorącym w nim udział. W naszym kraju projekt jest realizowany przez Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 3 w Rybniku i Akademię Górniczo-Hutniczą w Krakowie we współpracy z Urzędem Miasta Rybnika i Polskim Alarmem Smogowym. 

- Temat wpisuje się w długoletnią i długofalową politykę miasta. Robiliśmy i cały czas robimy wiele, aby jakość powietrza w Rybniku była jak najlepsza. Chcę podziękować Akademii Górniczo-Hutniczej za zaproszenie do tego projektu. Cieszę się, że różne instytucje na terenie miasta, nie zawsze budżetowane przez miasto -  szpitale, alarm smogowy i współpracownicy będą mogli budować coś, co wychodzi w przyszłość. Czyste powietrze to temat bardzo ważny dla samorządu – mówi Piotr Kuczera, prezydent Rybnika. 

Jak informuje Sylwia Brzezicka-Tesarczyk, dyrektor Centrum Zrównoważonej Gospodarki Miejskiej UM celem projektu Mistral jest wypracowanie pewnych zależności i modelowania zależności pomiędzy zanieczyszczeniem powietrza, statusem społeczno-ekonomicznym i warunkami zdrowotnymi.

- Rybnik jest jedynym miastem w Polsce, które bierze udział w tym projekcie. Poza Rybnikiem biorą w nim udział Taranto w południowych Włoszech i Gent/Hasselt w Belgii – tłumaczy Sylwia Brzezicka-Tesarczyk.

Profesor Agnieszka Gruszecka-Kosowska z Akademii Górniczo-Hutniczej tłumaczy, że w trzech obszarach referencyjnych – w Rybniku, we Włoszech i w Belgii wykonane zostaną badania oparte na jednolitej metodyce. Do tych badań zaproszeni zostaną ochotnicy, w różnych grupach wiekowych: grupa dzieci, dorosłych i seniorów. Uczestnicy – co najmniej 1200 osób w Rybniku będzie wypełniać ankiety. Dane są anonimowe 

- Będziemy zbierać dane środowiskowe z istniejących stacji monitoringu powietrza, a także tych udostępnionych przez Urząd Miasta. Następnie te dane zostaną przekazane partnerom, którzy zajmują się modelowaniem komputerowym. Planujemy, że uzyskamy korelacje pomiędzy danymi środowiskowymi, statusem ekonomiczno-społecznym, stylem życia, odżywiania się, częstotliwością poruszania się – wylicza profesor Agnieszka Gruszecka-Kosowska.

- Te wypracowane korelacje pozwolą stworzyć platformę internetową, która mamy nadzieję będzie służyła temu, by pomóc decydentom, władzom miast w planowaniu działań, w przewidywaniu jakie będą skutki zanieczyszczenia powietrza, czy zapobieganiu jakimś procesom, i jak bardzo to wpłynie na poprawę stanu zdrowotnego – mówi Agnieszka Gruszecka-Kosowska.

Czarny węgiel w moczu rybniczan

Dr Katarzyna Musioł - Ordynator Oddziału Pediatrii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 3 Rybniku  tłumaczy, że u 1500 rybniczan zostanie poddanych badaniom, które będą polegały na oznaczeniu czarnego węgla w moczu. 

- Czarny węgiel (black carbon) to są cząstki sadzy, które wydalamy z moczem, a one biorą się w naszym organizmie z wdychanych zanieczyszczeń, szczególnie tych zawieszonych. Wiemy z badań naukowych, że istnieje korelacja pomiędzy ilością black carbon w moczu, a stopniem zanieczyszczenia, w którym dane osoby żyją.  Kilka lat temu profesor przeprowadził badanie pilotażowe w Rybniku na 30 dzieciach i okazało się, że dzieci rybnickie w moczu mają 4 razy więcej sadzy czarnego węgla w porównaniu z dziećmi ze Strasburga. Teraz ta grupa badań będzie większa – tłumaczy ordynator Katarzyna Musioł.

Tłumaczy, że badanie jest nieinwazyjne, bezpieczne, - wystarczy oddać próbkę moczu i wypełnić ankietę.

- Dla chętnych przewidziana jest również dodatkowa opcja – która przy okazji oddania krwi do badań pozwoli na oznaczane długości telomerów. - Nasz materiał genetyczny w organizmie zawarty jest w DNA, w postaci skręconej spirali. Na końcu tej spirali znajdują się nici, które się nazywają telomerami. One się skracają wraz z wiekiem biologicznym. Im krótsze telomery, tym organizm jest starszy biologicznie. Może być taka sytuacja, że wiek metrykalny, na przykład dziecka wskazuje na wiek 10 lat, a dziecko biologicznie ma już 11-12 lat. Badania naukowe pokazują, że zanieczyszczone powietrze sprawia, że telomery się skracają – tłumaczy Musioł.

Zarówno wyniki poziomu czarnego węgla, jak i telomerów będą dostępne dla respondentów. 

- Rybnik poczynił niesamowite postępy, jeśli chodzi o jakość powietrza, natomiast wciąż ta sytuacja jeszcze nie jest zadowalająca. Wiemy, że mamy zdanie do odrobienia. Dzisiaj rano sprawdzałam w aplikacji Airy w mojej dzielnicy w Zabrzydowicach że poziom pyłu zawieszonego PM2.5 był o 270% przekroczony. To już oczywiście nie są te przekroczenia jakie mieliśmy kiedyś o tysiąc, natomiast ciągle musimy o te czyste powietrze dbać - dodaje dr Katarzyna Musioł.

Emil Nagalewski, Koordynator Polskiego Alarmu Smogowego w województwie śląskim apeluje do wszystkich mieszkańców Rybnika, by wzięli udział w badaniu.

- Przez ostatnie lata poczyniliśmy  wielki postęp, jeśli chodzi o jakość powietrza. Natomiast musimy pamiętać, że jeszcze wielka praca przed nami.  Ciągle, biorąc pod uwagę standardy europejskie, mieszkańcy naszego regionu, mieszkańcy Rybnika, nadal oddychają najgorszym powietrzem w całej Unii Europejskiej. Jeśli chcemy, jako rybnicka społeczność, żeby to się zmieniło, to powinniśmy przyłączyć się do tego badania, bo każde takie wyniki badań pomagają nam przekonać tych nieprzekonanych, pomagają nam otwierać oczy niedowiarkom – tłumaczy Emil Nagalewski.

I dodaje:

- To jest coś, co pozwoli nam zbliżyć się do tego wymarzonego celu, jakim jest czyste powietrze. Jak chcecie czystego powietrza, to musicie je sobie wywalczyć. Musicie się zaangażować. Musicie podjąć wysiłek. My w Rybniku jesteśmy w takiej komfortowej sytuacji, jesteśmy na tym etapie, że nie musimy aż tak wielkich wysiłków podejmować, żeby to czyste powietrze osiągnąć, bo jest zrozumienie i w samorządzie, i w społeczności rybnickiej, że to jest ważne, że to jest wartość i wydaje się, że wszyscy gramy do innej bramki. Dlatego chciałem zaapelować o podjęcie takiego niewielkiego wysiłku. Udział w takim badaniu to nie jest wielki wysiłek, ale to jest wielki krok ku temu, żeby przybliżyć nas do tego czystego powietrza dla całego miasta – mówi Emil Nagalewski.

Mieszkańcy Rybnika chętni do wzięcia udziału w projekcie mogą zgłosić się do Wydziału Ochrony Powietrza i Polityki Klimatycznej w Urzędzie Miasta Rybnika.